GİRİŞİMCİ HİKÂYESİ

Görüşme yapılan girişimci: Cengiz ŞAHİN

İşletme faaliyet alanı:TC Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı üyesi işletme, bakanlık tarafından "Tohum Üretici Belgesi", "Tohumluk Bayi Belgesi" ve "Süs Bitkisi Üretici Belgesi" verilerek yetkilendirilmiştir. Bu işletme 10 Bin Metrekare alanda bitki yetiştiriciliği, üretimi ve satışı yapmaktadır.

- Kendinizi Tanıtır mısınız?

"Beş çocuklu, köylü bir ailenin sonuncu çocuğuyum. Aslen Orduluyum. Evli bir çocuk babasıyım. Kendi memleketimde olmayan bir işi yapmak istedim. Beş yıllık bir öğretmenlik deneyimimden sonra bu işe başladım.”

- Neden bu iş kolu?

"Bu işe bir macera üzerine başladım. Sekiz yıldır hobi olarak başladığım bu işle uğraşıyorum. Daha sonra artan istek ve ihtiyaçlar bizleri bu güne getirdi. Kendi memleketim Ordu’da fındığa kiviye alternatif ne yetiştirilebilir diye düşündük? Piyasada bu anlamda bir boşluk söz konusuydu, internet müşterileri de farkındalık oluşturdu. İnternette uzun saatler geçiriyordum zaten bunun sonucunda müşterilerimizle internet üzerinden iletişim kuruyoruz. Macerayla çıktığımız yolda şuan çok güzel yerlerdeyiz.”

- Satışta bulunduğunuz ortam sadece internet mi?

"Biz Ordu’da veya başka yerde pazara inmiyoruz (yerinde satış). İnternet üzerinden işlerimizi yapıyor ya da müşterilerimizi buraya çağırıyoruz. Ordu, Giresun, Samsun müşterilerimiz bizi ziyaret ediyorlar. Diğer müşterilerimiz Türkiye’nin her yanından, özellikle de metropol şehirlerden internet aracılığıyla alışveriş gerçekleştiriyorlar.”

- Herhangi bir reklam çalışmanız var mı?

"Reklam çalışması yapmadık çünkü satışımızın %85-90’ı zaten internet üzerinden gerçekleşiyor. Forum sitelerine üyelikler gerçekleştirerek satışlarımız oldu. Kendi internet sitemiz de bu konuda etkili oluyor.”

- Eğitiminizin işinize katkısı var mı?Hangi alanda öğretmendiniz?

"Elbette ki insanları tanımakta anlamakta katkısı var. Sınıf öğretmenliği yaptığım dönemde öğrencilerime, geleceğin en önemli on mesleği arasında uzaktan satış olacak derdim aynı zamanda gülerek söylerdim. O dönemler bize uzak gelirdi internetten satış yapmak fakat sonra baktık ki internet hayatın içinde daima var.”

- Çevrenizde veya ailenizde rol model aldığınız girişimci/girişimciler var mı?

"Ailede bulunan tek girişimci benim. İşlerimi deneme yanılma yöntemi ile geliştirdim. Kendi çevremde öncü olan bizim işletmemiz oldu. Bu civardaki ilk girişim de biziz diyebiliriz. Bizden sonra pek çok çilek tarlaları, kivi, gül bahçeleri kuruldu.”

- Aldığınız eğitim boyunca ya da çalışma hayatınızda hiç girişimci olmayı düşünmüş müydünüz?

"Farklı planlar tasarlayıp vazgeçtiğiniz oldu mu? Hayır. Esasen çok içine kapanık bir insandım olsa olsa benden şair olur diyordum.”

- Aldığınız eğitimin size avantajları nelerdir?

"Eğitim tabii ki insanları tanıma aşamasında etkili oldu, ne söylediğini anlayabilmek, anlatamadığı konuda yardımcı olabilmek her zaman, işimizi yaparken de önemli. Yoksa hiçbir zaman ticaret yapayım diye düşünmedim.”

- İnternetten gerçekleşen uzaktan satışların popüler meslek olacağını size ön gördüren ne oldu?

"Derler ya ‘bir kitap okudum hayatım değişti’, ben de bir bitkiyle tanıştım hayatım değişti. Pepino bitkisi benim hayatımı değiştirdi. İnternet üzerinde çok vakit harcayıp, internet müşterilerinin çok meraklı olması bu işi geliştirmeme sebep oldu. Sitemizin tasarımı da bize ait, üyelik gerektirmeyen erişim ve açık iletişim bilgileri erişimi kolaylaştırıyor. Sadece teknik desteği bir yazılım firmasından sağlıyoruz. İsim seçerken dahi titiz davrandık. Bu işle uğraşan işletmeler arama motorları yukarı atsın diye fidan ile başlayan adresler kullanıyorlar. Biz havuzu kapsayan bir isim olsun diye ‘botanik market’ adını kullandık. Günlerce, aylarca bu ismi düşündüm.”

- Öğrenci iken iş deneyiminiz oldu mu?

"Öğrencilik yıllarımda turizm işinde çalıştım. Özellikle bar ve restoran tecrübem oldu. Zaten öğretmenliğin öncesinde ön lisans turizm eğitimi almıştım. Daha sonra işletme eğitimi ile lisans tamamladım. Önceleri okullar iş tercihlerimizi ve hayatlarımızı belirliyordu şimdi tercihlerimiz kendi ellerimizde…”

- İşletmenizi farklı kılan nedir?

"Botanik market diğer fidan üreticilerinden farklı olarak nadir bulunan, bilinmeyen bitkileri bulup, üretip satan tek firmadır. İnternet ortamında ya da yerinde satış yapan marketlerde bulamadığını müşteriler, botanik markette buluyor. İşletmelerin satmaya, kargoyla göndermeye cesaret edemediği büyük ağaçlar, botanik markette satılıyor. Anlaşmalı kargo şirketleri aracılığıyla müşterilere ulaştırılıyor. Türkiye’de büyük boy bitki gönderebilen tek firma olmak da yine en önemli özelliğimiz.”

- Bu bitkileri yurt içi yurt dışı nerelere gönderiyorsunuz?

"Türkiye’nin dört bir yanına Kıbrıs da dahil genelde yurtiçi her yere kargolarla gönderiyoruz. Yurt dışı gönderim yapmak için prosedür çok fazla ancak Avrupa Birliği’ne girdiğimizde işlerimizin daha da kolaylaşacağını ümit ediyoruz. Büyük metropol dediğimiz şehirlere satış yapıyoruz. Bahçe bitkilerinin yanında balkon narenciyeleri, balkon süs bitkileri, balkonda yetişen kısa sürede meyve veren bitkiler de satıyoruz. Bu nedenle satışımızın %60-65’i İstanbul’da…”

- İşinizi yaparken karşılaştığınız güçlükler nelerdir?

"Karadeniz’de iş kurmak, yürütmek Marmara’ya Akdeniz’e göre daha zor. Farklı olanı yapmazsak zaten başarılı olamayız. İzmir’de, Yalova’da, Hatay’da bu işi yapanlar var. Bulunduğumuz bölgede tek olmak avantaj fakat metropollere, tedarikçilere olan uzaklığımız önemli bir zorluk. İklim, coğrafi özelliklerin bahçe büyütmeye çok elverişli olmaması büyük güçlük.”

- Neden çalışan olmak yerine iş kurmayı tercih ettiniz?

"Çalışsam maliyeci, muhasebeci olurdum. İlk iş fikrim olmasa da bu ilk iş deneyimim denilebilir. Her şeyin başı sevmekte, sevdiğim işi hobi olarak başlatıp ticarete dönüştürdüğüm için bu günlere geldim. Yoksa dediğim gibi çalışan olmaya devam ederdim.”

- İşinizi kurmaktaki genel amaçlarınız nelerdir?

"İlgi duyduğum, merak ettiğim, hobilerimi gerçekleştirmek. İlkokulda dahi en kötü dersim matematikti. Şimdi ise sattığım ürünün fiyatını kafadan hesaplıyorum, çünkü hobim olan işi yapıyorum. Aslında zamanın beni buraya getireceğini, büyük bir işletme olacağımızı, Türkiye’nin bizi tanıyacağını hayal bile edemiyordum. Bir oyun gibi başladık kazanmak yada kaybetmek…”

- İşletmenizde kaç kişi çalışıyor?

"Kendim zaten işçilerimle çalışıyorum. Ziraat mühendisimiz, Orman mühendisimiz ile esasen dört kişi fakat bu kişiler arada yevmiye usulü çalışanlarımızla birlikte on kişiye kadar çıkabiliyor.”

- Genel olarak ortaklıklar hakkında ne düşünüyorsunuz?

"Çok kötü düşünüyorum. Daha yeni ortaklık işi yapıp ayrıldım. Memur müşterilerimiz bahçeli bir ortamda kahvaltı istiyor diye ortağımla bir kahvaltı bahçesi açtık ama maalesef devrettim. Fikir bize aitti, kurulum işçilik tamamen bize aitti ama devrettik. Karadeniz bölgesinde yaşayan insan yapısı ortaklığa uygun değil belki başka bölgelerde düşünülebilir ama buralarda kesinlikle hayır.”

- Büyümeyi nasıl gerçekleştir diniz?

"İlk iki yıl evden çalıştık. Üçüncü yıldan itibaren bahçeler oluşturmaya başladık. Artık insanlar yerimizi merak etmeye başlamıştı. Yaklaşık dört yıl merak ve hobinin getirisi olan bu işi planlama olmadan kafamıza göre yapıyorduk. Dördüncü yıldan sonra kendiliğinden gelen büyüme planlamayı gerektirdi. Çünkü büyüme ile gelen çalışan sayısı, maaşı, gelir giderin artması, devlete vergisi, tarım ile ilgili platformlara üyelikler planlamayı zorunlu kıldı. Bağımsız çalışınca zevki daha fazlaydı, şimdi çarkı çevirmek zorunluluğu işin zevkini azalttı.”

- Yatırım aşamasında maddi/manevi destek adınız mı?

"Devletten veya herhangi bir yerden destek almadık. Kendi imkânlarımızla bu işi yapmaya çalıştık. Hatta manevi destek dahi almadık, ailem bütün çevrem bu işi kurmama karşı çıktı. Sonuç olarak kendi ürettiğimizin yanında küçük üreticilerin bir araya gelmesini sağlayan bir internet ortamı da yaratmış olduk. Bu bizim için büyük bir başarı. Türkiye’nin değişik iklim özelliklerinde yetişen tropikal bikiler, su bitkileri, tıbbi aromatik bitkileri, en nadir bulunan bitki türlerini tek bir platformda kendimiz bir araya getirdik. Koordinasyon olayını gerçekleştirdik. Türkiye’de ilk kez Kahve ve kakao bitkileri yetiştirdik. İnsanların hayal ettiklerini sağlamaya çalıştık.”

- İş süreçlerinizden biraz bahseder misiniz?

"Bütün kitlelere hitap etmeye çalıştık. Samsun’daki müşterilerimiz için özel badem yetiştirdik. Ev hanımından doktora herkesin yetiştirebileceği hobi bitkileri süs bitkileri, balkonda saksıda yetişebilecek meyveler gibi, yetiştirdik. Klasik meyve yada bitki gruplarını tedarik edip nadir bitkileri bahçemizde yetiştirdik. Fidanlığımızda Bir yaşında da yada on beş yaşındaki bitkiler de mevcut. Önemli olan istekleri karşılamak. Tohum canlı bitki her şekilde yurt içinde tedarik gerçekleştiriyoruz. Genellikle saksıdan poşetime kadar her türlü malzememi İzmir’den alıyorum. Yurt dışına satış mevzuatların ağırlığı gereği yapamıyoruz. Başka bir firma yurt dışından ithal etmiştir fakat kıymetini bilememiştir ondan da alırız, yetiştirir satarız. Aldığımız bitkiler birkaç özellik taşımalı, yani saksıda yetişebilmeli, soğuğa dayanıklı olabilmeli ya da kısa sürede meyve verebilmeli gibi. Çünkü bulunduğumuz ilin koşullarını değil de İstanbul gibi büyük metropollerde balkonda bitki yetiştirme imkanı olabilecek kişileri düşünerek tedarik ve üretim yapmamız gerekir.”

- Çalışma saatleriniz hakkında biraz bilgi verir misiniz?

"Ekip arkadaşlarımız sabah 8.30-17.30 aralığında çalışıyorlar. Ben ise havanın aydınlanması ile işe başlar hava karanlık olana kadar işime devam ederim. Karanlık olmasını hiç istemem. İşimi çok seviyorum, o nedenle sınır yok. Bütün olayları internet üzerinden takip ediyorum. Yıllardır haber dahi seyredmiyorum. Özel hayattan fedakarlık olmak zorunda. Tek tesellim işimi sevmek…”

- Daha fazla işi büyütmeyi düşünüyor musunuz?

"Büyümek benim yedi yıldır korktuğum bir olaydı. İş hayatımın yedinci yılını büyüme ve reklam yılı ilan ettim. Arazimizi %90 oranında bu yıl büyüttük. Bu alanda çeşitlilik çok fazla sınır yok büyümeye devam edilebilir. Arazimizin de yarıdan azı kendimizin çoğu kiralık, yeni kiraladık. Tropik bitkiler diğer bölgelerde yapılabilir ama orman gülü gibi nadir bitkiler bu coğrafyada yetişebildiğinden burada büyümeyi tercih ettik.”

- Büyüme zamanına nasıl karar verdiniz?

"Piyasa bize karar verdirdi. Kriz dönemlerinde büyümüşüzdür. Kriz döneminde elinden ürünlerini çıkarmak isteyen, zora girmiş tedarikçiler, üreticiler size ulaşır. Onların ellerindeki malları almak bunun için de birikim yapmak önemlidir. Hazırda bir miktar paranız varsa kriz dönemleri fırsata dönüşebilir.”

- İşinizle ilgili farklı bir anınız var mı?

"Ordulu bir göz doktorumuz bizi Botanik Market olarak tanıyor fakat bizi İstanbul, İzmir gibi bir yerde sanıyor. Bitki siparişi verdi, telefon açtık. Hocam bitkileri kendim teslim edeyim mi size dedim, nasıl İstanbul’dan geleceksin buraya diye bir cevap aldım. Bizi İstanbul’da sanıyormuş. Ordu’da yaşıyor ama buradan kopmuş kişilikler de mevcut.”

- Bu kadar uzaklara da çalışıp müşteri memnuniyetini nasıl sağlıyorsunuz?

"Kalite ve markamızın sağladığı güvence bizim için önemli. Müşteri bizi arayıp bir şikayetini, isteğini bildiriyorsa bu durum bizim için çok önemli. 7/24 telefonlarımız açık maillere de cevap veririz. Bitkiler sipariş edildikten bir ya da iki gün sonra kargo ile teslim ediliyor. Yolda meydana gelebilecek aksaklıklar, örneğin kargo kaybolabilir, uzun boylu bitkiler kırılabilir, bu durumlarda yerine yenisini gönderiyoruz. Örneğin müşterimiz kendi iklim şartlarına uygun olmayan bir bitki istediğinde buna itiraz edip alternatifler sunuyoruz. Çünkü amacımız satmaktan ziyade müşterinin memnun kalması. Başarı beraberinde ekonomik kazancı da getirir.”

- Yıllık cironuz nedir?

"Rakamları sevmem. Tek sevdiğim paraların üzerindeki Atatürk resimleri… Ama her şeyi gelirini giderini not alırım.”

- Bu işin bir yapılma süresi sezonu var mıdır?

"Genellikle Ekim-Kasım aylarında sezon başlar Haziran gibi biter. Aradaki diğer aylar bitkilerin bakımı, gübresi, sulanması, yetiştirilmesi ile geçer.”

- Çalışma arkadaşlarınıza nasıl karar verdiniz?

"Bu işin gereği olarak zaten mühendislik alanında eğitim almış, kalifiye elemanlar çalıştırmak zorundayım. Diğer çalışma arkadaşlarım da güvenebileceğim, iyi niyetine inandığım, genellikle tanıdığım kişiler. Bir işi yaparken kişi arkamı dönüp gidebiliyorsam ve o iş gereği gibi yerine getiriliyorsa doğru kişiyle çalışıyorum demektir.”

- Girişimcimizin kişilik özelliklerinden biraz bahseder misiniz?

"(Çalışanlara soruldu) Çalışkan, bağımsızlığı seven, hırslı, sabırlı, hiper aktif, işini çok seven, yenilikçi, gece olmasını istemeyen, disiplinli biri, doğayı ve yaşamayı çok seviyor, özgüvenli biri.”

- Yeni girişimciler için önerileriniz nelerdir?

"Şans olabilir belki ama, merak, ilgi, sevdikleri işi yapmaları çok önemli. Ben bu işe başlarken öğretmenliği bırakmış, 12.000 TL borcu olan, ekmek alamadığım günler yaşamış biriydim. Ailem ise bu işe başlarsam benimle konuşmayacaklarını söylemişlerdi. Disiplin, azim ve sevmek bizi bu günlere getirdi. Bir de insanların fikirlerine çok önem veririm. Kiminle konuşsam, tanışsam fikirleri benim için değerlidir, çünkü ticaret insanlarla yapılır. Onları ciddiye almak gerekir. Günümüz koşullarında başarı için önemli olan zaten iletişim, saygı ve sevgi, memnun etmek. Bunları yapabilirseniz müşteri zaten size gelir.”

- Zorluklar karşısındaki tavsiyeniz nelerdir?

"Bir zorluk görüyorsanız üzerine gidin. Zorluklar şu ana kadar beni kamçılamıştır. Hakkımda konuşan ve firmam hakkında  Türkiye’nin başka illerinde olan esnafların sattıkları ürünleri ve yapamadıklarını tespit edip müşteriye sundum. Bu hırs bana başarı getirdi.”