Açelya Çiçeği Bakımı Nasıl Yapılır? Nasıl Yetiştirilir?
Açelya ilk bakışta narin yapısıyla hassas bir bakım ister gibi görünüyor fakat doğru yöntemleri bildiğinizde aslında Açelya Çiçeği büyütmek hiç zor değil! Biraz ilgi, biraz sabır ve birkaç küçük püf noktasıyla açelya çiçeğinizi hem sağlıklı hem de uzun ömürlü bir şekilde büyütebilirsiniz. Gelin detaylara geçelim;
Açelya Çiçeği Nedir?
Açelya muazzam duruşu ve canlı renkleriyle bahar aylarının en göz alıcı çiçeklerinden biridir. Latince adı Azalea olan bu güzellik, fundagiller ailesine aittir ve genellikle çalı formunda büyüyen bol çiçekli bir bitkidir. Pembe, kırmızı, mor, beyaz ve sarı gibi pek çok farklı renkte açarlar. Ana vatanı Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika’dır ve özellikle Japonya ve Çin kültürlerinde uzun zamandır zarafet ve sabrın simgesi olarak kabul edilir. İnce yaprakları ve gösterişli çiçekleriyle dikkat çeken açelya çiçeği doğru bakım sağlandığında uzun yıllar boyunca evleri balkonları ve bahçeleri güzelleştirir.
Açelya Çiçeği Kökeni Nereden Gelir?
Açelya çiçeğinin kökeni Asya'nın mistik topraklarına, özellikle de Japonya, Çin ve Kore'ye dayanır. Bu bölgelerde yüzyıllardır bahçeleri süsleyen ve kültürel anlamlar taşıyan özel bir bitki olmuştur. Zamanla açelyalar, Avrupa’ya ve oradan da Kuzey Amerika’ya yayılmış, farklı iklim koşullarına adapte olarak çeşitlenmiştir. Bugün dünyanın birçok yerinde farklı türleri ve renkleriyle görebildiğimiz açelyalar kökenindeki derin kültürel bağları taşımaya devam ediyor.
Açelya Çiçeği Özellikleri
Çalı formunda büyüyen açelya çiçeği çoğunluk olarak 50 cm ile 2 metre arasında boylanabilir ve yoğun dallarıyla bol miktarda çiçek açar. En dikkat çekici özelliklerinden biri çiçeklerinin çeşit çeşit renklere sahip olmasıdır. Pembeden kırmızıya, mor, beyaz ve hatta sarı tonlarına kadar uzanan bir renk paleti bulunur. Yaprakları küçük ve hafif tüylüdür bazı türlerdeyse yıl boyunca yeşil kalabilir. Açelya çiçeği serin ve yarı gölge ortamlarda en iyi şekilde gelişir, doğrudan güneş ışığına fazla maruz kalması diğer çoğu çiçek gibi yapraklarına zarar verebilir. Toprak seçimi konusunda da oldukça seçicidir, biraz asidik ve geçirgen topraklarda daha sağlıklı büyür. İlkbahar ve yaz aylarında bolca çiçek açar, doğru bakım sağlandığında uzun süre canlı ve taze kalabilir.
Açelya Çiçeği Türleri
Açelya çiçeği birbirinden güzel ve farklı özellikler taşıyan birçok türe sahiptir. Genel olarak açelyalar yaprak döken ve herdem yeşil (yapraklarını dökmeyen) olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Yaprak döken türler sonbaharda yapraklarını dökerek kışa çıplak girerler ve ilkbaharda bol çiçek açarak göz alıcı bir görüntü sergilerler. Herdem yeşil türler de yıl boyunca yeşil yapraklarını korur ve genellikle daha sıcak iklimlerde tercih edilir.
Yaprak döken açelyalar arasında en bilinenlerden biri Rhododendron mollis türüdür. Bu tür iri ve gösterişli çiçekleriyle bahar aylarında bir renk patlaması yaşatır. Sarı, turuncu ve kırmızı tonlarında çiçekler açar.
Herdem yeşil açelyalar arasındaysa Rhododendron simsii öne çıkar. Özellikle iç mekanlarda yetiştirilmeye uygun olan bu tür yoğun çiçek açması ve kompakt yapısıyla oldukça sevilir. Pembe, kırmızı ve beyaz gibi birçok farklı renkte çiçeklenebilir.
Açelya türleri bulundukları ortama ve iklime göre değişiklik gösterir. Japon açelyaları (mesela Rhododendron indicum) bonsai yapımında da sıkça kullanılırken büyük çalı formlu Amerikan açelyaları doğal bahçelerin vazgeçilmezleri arasındadır.
Açelya Çiçeği Bakımı Nasıl Yapılır?
· Doğru Işık Seçimi: Açelya doğrudan güneş ışığını sevmiyor. Aydınlık ama dolaylı ışık alan yerlerde en sağlıklı şekilde gelişir. Özellikle sabah güneşi alabileceği öğleden sonra ise gölgede kalabileceği bir konum doğru olacaktır.
· Uygun Sıcaklık ve Nem: Açelyalar serin ve nemli ortamları sever. En uygun sıcaklık 15-20°C civarındadır. Ortam çok sıcak olursa çiçekler hızlıca solabilir. Bunlarla beraber nem oranı yüksek tutulmalı gerekirse etrafına su dolu kaplar koyularak nem desteklenmelidir.
· Toprak Seçimi: Açelya için en uygun toprak, hafif asidik (pH 5.0-6.0 arasında), iyi drene olan ve humus açısından zengin topraktır. Torf ve asidik özellikli özel çiçek toprakları kullanılabilir.
· Sulama Düzeni: Toprağın sürekli hafif nemli kalması gerekir ama asla su birikintisi olmamalıdır. Sulama yaparken toprağın üst yüzeyi hafifçe kurumaya başladığında su verebilirsiniz. Kireçsiz, oda sıcaklığında su kullanılmasını öneririz.
· Gübreleme: Açelya büyüme döneminde (ilkbahar ve yaz aylarında) hafif dozda asidik özellikli bitki gübreleriyle desteklenmelidir. Kışınsa gübre vermeye gerek yoktur.
· Budama İşlemi: Çiçekler solduktan sonra açelyanın formunu korumak ve yeni dallanmayı teşvik etmek için hafif bir budama yapabilirsiniz. Çok fazla budamak bitkiyi zayıflatabilir bu yüzden sadece şekil verme amaçlı küçük budamalar yapılmalıdır.
· Saksı ve Saksı Değişimi: Açelya kökleri fazla derine gitmediği için geniş ama çok derin olmayan saksılar uygundur. Saksı değişimi de iki yılda bir, çiçeklenme dönemi bittikten sonra yapılmalıdır.
Açelya Çiçeği Nasıl Çoğaltılır?
Açelya çoğaltmanın en yaygın ve en kolay yöntemlerinden biri çelik alarak yeni bitkiler yetiştirmektir. Çelik alma işlemine başlamadan önce, bitkinin sağlıklı ve güçlü bir dalını seçmeniz gerekiyor.
İlginizi Çekebilir: Sumak Ağacının Bakımı Nasıl Yapılır?
Çelik Alarak Çoğaltma Nasıl Yapılır?
Dal seçerken dikkat etmeniz gereken en önemli şey dalın sağlıklı olması. Yapraklar canlı ve yeşil olmalı, dal da güçlü olmalıdır. Sağlıklı bir dalı yaklaşık 10-15 cm uzunluğunda kesin. Dalların uç kısmında fazla çiçek veya tomurcuk bulunmamalıdır çünkü bu bölümler yeni köklerin oluşumunu engelleyebilmektedir.
Aldığınız dalı keskin bir makasla veya bıçakla düzgün bir şekilde kesin. Kesilen dalın alt kısmındaki yaprakları dikkatlice temizleyin. Sonra dalı köklendirme hormonu ile batırabilirsiniz.
Çeliklerinizi dikmek için, iyi drene olan bir toprağa ihtiyacınız olacak. Saksınızın altına delikler açtığınızdan emin olun, aksini yaparsanız fazla su birikerek çürümelere yol açabilirsiniz. Çelikleri, toprağa yaklaşık 5 cm derinliğe yerleştirin. Çeliğin etrafını hassas bir şekilde sıkıştırarak sabitleyin. Saksınızı bir şeffaf poşetle veya bir mini sera ile kapatarak nemin korunmasını sağlayabilir ve çeliklerin köklenme sürecini hızlandırırsınız. Açelya çelikleri 4-6 hafta içinde köklenmeye başlar. Bu süreçte toprağı nemli tutmaya dikkat edin fakat fazla sulamaktan kaçının. Köklerin çürümemesi bu anlamda en çok dikkat etmeniz gereken hususların başında geliyor.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Açelya Çiçeği Kokulu Mudur?
Hayır açelya çiçeğinin genel olarak belirgin bir kokusu yoktur. Açelyalar güzellikleri ve renk çeşitliliğiyle ön plandadır yoğun bir koku arayanlar için uygun bir seçenek değildir.
Açelya Çiçeği Ev İçinde Yetiştirilebilir Mi?
Açelya çiçeği ev içinde de rahatlıkla yetiştirilebilir fakat doğru ışık, nem ve sıcaklık dengesine dikkat etmelisiniz. Özellikle iç mekanda doğrudan güneş almayan aydınlık bir konumda tutulması sağlıklı gelişimi için önemlidir.
Açelya Çiçeği Ne Zaman Çiçek Açar?
Açelya çiçeği genellikle ilkbahar başında, havaların ısınmaya başlamasıyla çiçek açar. Bazı türler iklime ve bakıma bağlı olarak yaz ortasına kadar da çiçeklenmeyi sürdürebilmekte.
Açelya Çiçeği İnsan Veya Hayvanlar İçin Zehirli Midir?
Evet, açelya bitkisinin yaprakları ve çiçekleri hem insanlar hem de özellikle evcil hayvanlar (kediler ve köpekler) için toksik olabilmektedir. Yutulması durumunda mide rahatsızlıkları ve başka sağlık sorunları oluşturabilir.